Zelf groenten kweken in de winter – De beste tips

Groenten kweken in de winter is in ons klimaat niet zo heel makkelijk. Natuurlijk kunnen boerenkool en spruitjes wel wat vorst hebben, maar de meeste andere gewassen moeten we in Nederland toch op tijd oogsten en ergens vorstvrij opslaan. En als moestuinier ben je dan toch al snel door je voorraad heen. In het Engels noemen ze de periode tussen de laatste wintergewassen en de eerste lenteoogst ’the hungry gap’. Want in tijden dat we nog geen sperziebonen uit Egypte in de supermarkt konden kopen, was het aanbod in die maanden heel schaars en vooral erg saai lijkt me. Nu ga ik je niet vertellen hoe je zelf sperziebonen kunt kweken in de winter. Want dit kan helaas echt alleen in een goed gestookte kas. Maar er zijn wel veel gewassen die je met eenvoudige hulpmiddelen kan kweken en waarmee je je wintermenu elke week kan verrijken met wat verse blaadjes en groentes.

 

Hoe werkt het?

Om te beginnen heb je beschutting nodig. Beschutting tegen de koude wind, teveel regen en sneeuw. Met een eenvoudige lage tunnel van een dubbele laag vliesdoek is er al veel winst te behalen. Als de zon schijnt, dan warmt zo’n tunnel sneller op en ’s nachts geeft de grond deze extra warmte weer af. In een koude winter zorgt zo’n tunnel er vooral voor dat je planten niet dood gaan, op deze manier kunnen ze meteen weer verder groeien zodra het weer ietsje warmer wordt. Je hebt dan al een enorme voorsprong op iets wat je dan pas zou gaan zaaien. Zodra het  Heb je een kas, dan zijn er nog wat meer mogelijkheden. Hoe groter de kas, hoe meer warmte hij voor de nacht zal kunnen vasthouden zolang de zon overdag schijnt. Ook in de kas is het midden in de winter aan te raden om bij heel koud weer de planten ook nog af te dekken met vliesdoek. Een vliesdoektunnel maak je eenvoudig zelf, of koop je kant en klaar.

De truc bij deze methode is, om op tijd te zaaien. Het zaaien gebeurt al ruim voor de winter, tussen augustus en november, zodat de planten de kans hebben om eerst goed te wortelen en alvast te groeien bij iets mildere temperaturen en meer daglicht. Afhankelijk van de temperatuur in de wintermaanden kan er dan af en toe van geoogst worden. Door in etappes te zaaien wordt ook de oogst gespreid, net zoals tijdens de rest van het jaar.

Welke gewassen kan je op deze manier kweken?

Gewassen die geschikt zijn om te zaaien voor oogst in de winter en het vroege voorjaar zijn onder andere:

• Bietjes
• Wortels
• Snijbiet
• Spinazie
• Rucola
• Winterpostelein
• (Mei)raapjes
• Koriander
• Mosterdblad
• Paksoi
• Peterselie
• Erwtenscheuten (deze kan je ook in bakjes zaaien, zie hier)
• Radijs

De meeste van deze gewassen zaai je eind augustus/begin september en dek je op tijd af bij koud weer (dus liefst een paar dagen voordat er vorst is voorspeld). Zaai je in de kas, dan dek je de gewassen ook het beste nog af met een of twee lagen vliesdoek voor het beste resultaat. Als de zon schijnt kan in de kas overdag het vliesdoek verwijdert worden zodat de planten extra licht krijgen. Wanneer de temperatuur in de kas nog onder nul is, laat je de gewassen beter afgedekt. Beter iets minder licht dan vorstschade. De oogst van deze zaaisels zal ergens tussen november en mei vallen. Hoeveel je kan oogsten en wanneer, is voor een groot deel afhankelijk van het weer. Maar bij een vroeg voorjaar met zachte temperaturen en veel zon kan het verbazingwekkend snel gaan.

 

Waar moet je op letten?

Ongedierte

Zo’n extra fijn plekje voor jouw planten in de winter kan ook een fijne schuilplaats zijn voor ongedierte als slakken, muizen en bijvoorbeeld luizen. Ook zij houden van beschutte plekken waar de temperatuur net wat aangenamer is en waar bovendien volop lekkere sappige blaadjes en zaden te vinden zijn. Zorg dat je alle mogelijke maatregelen neemt (slakken wonen bijvoorbeeld graag onder houten planken of andere stapstenen, deze kan je beter weghalen of regelmatig controleren). Tegen muizen die je zaden opeten kan je de zaden zo diep mogelijk zaaien (maar niet zo diep dat ze niet meer kiemen natuurlijk!!). Of je zaait de zaden voor op een beschermde plek en plant de jonge plantjes uit. Op deze manier zijn de planten vaak al niet meer aantrekkelijk voor muizen. Tegen luizen is het wat lastiger optreden in de winter. Er zijn immers weinig tot geen lieveheersbeestjes en andere vijanden. Vogels eten wel graag luizen, maar kunnen er ook met je verse blaadjes vandoor gaan als je niet op let. Regelmatig luchten onder de tunnels kan helpen, zolang het weer het toestaat natuurlijk.

 

Ziektes

Ook ziektes als meeldauw (een poederige, witte laag op de bladeren van de plant) kunnen sneller uitgroeien in het vochtige klimaat onder een vliesdoektunnel plastictunnel of -doek. Regelmatig ventileren is een van de weinige dingen die je kan doen.

 

Doorschieten

Als het weer ineens een stuk warmer wordt, kan de temperatuur in een tunnel of kas heel snel stijgen. Voor sommige gewassen zoals spinazie, bladmosterd, paksoi en radijs kan dit er voor zorgen dat de planten ineens gaan bloeien. Dit noem je ook wel doorschieten of in zaad schieten. Meestal zorgt dit er voor dat de planten bitter, taai of gewoon oneetbaar worden. Zorg dus dat je op tijd oogst als de temperatuur hard omhoog gaat. Ook het op tijd verwijderen van de tunnel of het vliesdoek kan zorgen dat de planten nog even wachten met doorschieten.

 

Meer weten?

Wil jij je eigen groenten gaan kweken in de winter en wil je daarvoor echt alles weten? Dan zijn er een paar boeken die ik zelf in een keer van voor tot achter heb gelezen en die bomvol waardevolle informatie staan, van slimme ideeën tot handige zaaikalenders en overzichten:

How to grow winter vegetables – Charles Dowding
Een fijn, overzichtelijk boek, met fijn zaai- en oogstschema waardoor je meteen handvatten hebt om aan de slag te gaan. Het boek is helaas alleen verkrijgbaar in het Engels, maar absoluut de moeite waard en vrij makkelijk te lezen. Er staat een schat aan informatie in als resultaat van de ervaring en innovatieve ideeën van Charles Dowding. Ook verkrijgbaar als E-book.

Je koopt het boek hier.

 

The winter harvest handbook – Eliot Coleman
Deze man is een beetje de koning van de winteroogst. Het feit dat midden in de winter verse groenten oogsten onderdeel is van zijn commerciele groentenkwekerij zegt al genoeg. Hij weet waar hij het over heeft en spreekt uitgebreid over de methodes die hij heeft uitgeprobeerd en nog steeds in de praktijk brengt. Ik vond dit boek echt een openbaring als moestuinier in Nederlands klimaat. Dit boek is helaas ook alleen in het Engels of Duits verkrijgbaar. Maar als je daar enigszins mee uit de voeten kan, dan zou ik hem zeker gaan lezen!

Je koopt het boek hier.

 

Salad leaves for all seasons – Charles dowding
Nog een prachtig boek van Charles Dowding. Salade blaadjes zijn een van de makkelijkste groentes die je zelf kan kweken. Maar om dit het hele jaar voor elkaar te krijgen zijn een paar goede tips en een scheut ervaring onmisbaar. Charles legt het allemaal duidelijk uit in zijn boek en komt ook weer met hele innovatieve ideeën. Ook deze is helaas alleen in het Engels verkrijgbaar. Ook zeker geschikt voor wie alleen een balkon heeft want er wordt ook verteld hoe je in bakken, kistjes en potten verschillende verse blaadjes kan kweken.

Je koopt het boek hier.